ارزیابی تنوع مولکولی و روابط ژنتیکی بین ارقام برنج (Oryza sativa L.)

هدف از این تحقیق، ارزیابی تنوع و روابط ژنتیکی بین 57 رقم برنج موجود در کلکسیون موسسه تحقیقات برنج کشور شامل 26 رقم بومی ایرانی، 13 رقم اصلاح­شده ایرانی و 18 رقم وارداتی بود کهبا استفاده از 38 نشانگر ریزماهواره پیوسته با ویژگی­هایکمی و کیفی روی کروموزوم 6 برنج انجام شد. در مجموع 281 آلل در ژنوتیپ­های مورد مطالعه شناسایی شد و تعداد آلل­ها در هر جایگاه ریزماهواره از دو تا یازده آلل متغیر بود. میانگین تعداد آلل­های مشاهده شده و موثر به­ترتیب 39/7 و 15/5 آلل و میانگین تنوع ژنی نئی، شاخص تنوع شانون و میزان اطلاعات چندشکلی نیز به­ترتیب 752/0، 685/1 و 741/0 به­دست آمد که نشان­دهنده وجود تنوع بالا بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه بود. برآورد شاخص­های تنوع جهت مقایسه نشانگرهای مطالعه­شده نشان داد که به­ترتیب نشانگرهایRM510 ، RM225، RM31،RM402، RM528، RM204، RM162، RM584 وRM3 با دارا بودن بالاترین مقادیر تنوع در جمعیت مورد مطالعه، به­عنوان موثرترین نشانگرها جهت بررسی تنوع ژنتیکی در برنج بودند. ارزیابی تشابه ژنتیکی بین ارقام بومی، اصلاح­شده و وارداتی برنج نشان داد که بیشترین تشابه بین ارقام بومی و اصلاح­شده و کمترین تشابه بین ارقام اصلاح­شده و وارداتی وجود داشت. تجزیه خوشه‌ای به روش UPGMA بر اساس ضریب تشابه جاکارد، 57 رقم مورد مطالعه را در چهار گروه جداگانه قرار داد، به­طوری­که ارقام بومی، اصلاح شده و وارداتی تا حدود زیادی از هم تفکیک شدند. بنابراین، بر اساس نتایج این تحقیق پیشنهاد می­شود که ضمن استفاده از نشانگرهای RM510، RM225، RM31،RM402، RM528، RM204، RM162، RM584 وRM3به­عنوان نشانگرهای کارامد و آگاهی­بخش در مطالعات مربوط به تعیین تنوع ارقام برنج، از تلاقی بین ارقام موجود در گروه­های دورتر حاصل از تجزیه خوشه­ای نیز می­توان برای تهیه ارقام جدید دارای ویژگی­های کمی و کیفی متنوع استفاده کرد.